Giai đoạn trẻ chuyển từ mầm non sang lớp 1 là một bước chuyển lớn. Vì đang quen được chăm sóc, tự do vui chơi, phải chuyển sang môi trường học tập có kỷ luật, khiến không ít trẻ rơi vào trạng thái lo âu, hoảng sợ ảnh hưởng đến tâm lý và kết quả học tập.
Chuẩn bị bước vào lớp 1 đối với trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi là một bước ngoặt vô cùng quan trọng đối với trẻ.Trẻ mẫu giáo lớn chuyển lên lớp 1 rất non nớt, bởi vì trẻ đang sống trong một môi trường được sự chăm lo chu đáo của các cô giáo mầm non về cả dạy dỗ và nuôi dưỡng, được các cô chăm sóc chu đáo nhiệt tình như người mẹ thứ hai của mình. Cho nên trẻ ở trong một môi trường hoàn toàn mới lạ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được. Nhiệm vụ của cô giáo mầm non và các bậc phụ huynh là phải tạo cho trẻ mẫu giáo lớn một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp 1 để trẻ tiếp cận môi trường mới một cách tốt nhất, nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức tốt ở bậc học tiểu học đạt hiệu quả nhất.
Đa số phụ huynh mới đầu năm lớp 5 tuổi đã nôn nóng cho con học chữ mà bất chấp nguyên tắc đòi hỏi sự phù hợp giữa nội dung, phương pháp dạy học với sự phát triển tâm sinh lý ở lứa tuổi này, đã ép trẻ học quá sớm vô tình chúng ta làm mất đi sự tập trung chú ý và hứng thú học tập của trẻ sau này, đồng thời làm giảm đi sự phát triển của bộ chuẩn trẻ 5 tuổi mà ở lớp 5 tuổi trẻ phải hoàn thiện mới vững vàng bước lên lớp 1. Mặc khác không ít những phụ huynh lại phó mặc con mình cho trường mầm non dẫn đến việc không tạo ra được sự thống nhất trong công tác chăm sóc giáo dục trẻ, dẫn đến hiệu quả chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1 không cao và khi vào lớp 1 trẻ rất bỡ ngỡ. Các phụ huynh nên hiểu rõ vấn đề này và cần chuẩn bị cho trẻ một số vấn đề sau:
Giúp trẻ làm quen với kỹ năng tập đọc, tập viết
Trẻ ở tuổi lên 6, chuẩn bị vào lớp 1 sẽ có hàng loạt thay đổi về mặt tâm lý. Nếu như ở mẫu giáo, hoạt động vui chơi là hoạt động chủ đạo, thì khi vào lớp 1, hoạt động học tập lại là hoạt động chính. Đây có thể là một cú sốc nếu như chúng ta không quan tâm và không có sự chuẩn bị cho trẻ. Do đó, nhằm chuẩn bị tốt tâm lý cho trẻ trong giai đoạn chuyển giao này, phụ huynh nên cho trẻ tham quan trường lớp trước khi vào học, và chỉ cho trẻ biết “đây là trường mà con sẽ học, ở đó có cô hiệu trưởng, có cô giáo, có bác bảo vệ, đặc biệt có rất nhiều bạn và những anh chị đeo khăn quàng nữa”. Điều đó sẽ làm cho trẻ rất thích thú.
Tiếp theo phụ huynh cần chuẩn bị tâm thế đi học cho trẻ, nói với trẻ những điều cần thiết như đi học đúng giờ, sách vở và đồ dùng học tập đầy đủ. Điều quan trọng nữa là phải chuẩn bị cho trẻ những kỹ năng tiền tập đọc và tiền tập viết. Cụ thể như hướng dẫn trẻ dùng đất nặn và lăn dài để uốn cong thành chữ o, chữ a, và đọc cho trẻ nghe. Tương tự, phụ huynh hãy giúp trẻ làm quen với toán học như cùng chơi những trò chơi chiếc túi kỳ diệu, bằng cách cho những hình chữ nhật, tam giác, hình vuông vào một cái túi để trẻ đoán hình. Sau đó dạy trẻ thao tác đếm xem có mấy hình nhằm giúp trẻ làm quen với biểu tượng số. Phụ huynh làm những điều này sẽ rất tốt cho trẻ, thay vì chúng ta bắt trẻ phải ngồi, phải viết cho đúng hoặc tô, vẽ như là một học sinh lớp 1 thật sự, điều đó không phải là sự chuẩn bị đúng nghĩa về tâm lý cho trẻ vào lớp 1.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc chuẩn bị cho trẻ cũng khiến cho phụ huynh đôi khi gặp một số vướng mắc và đó là những điều cần tránh. Thứ nhất là không để cho trẻ có cảm xúc tiêu cực về trường tiểu học và đặc biệt về thầy cô giáo.
Ví dụ khi trẻ không ăn cơm thì bị mẹ mắng: “Không ăn cơm mai mốt đi học lớp 1 cô đánh cho biết”. Đó là đều không nên. Và một trong những khó khăn khá quan trọng là cha mẹ không kiên trì. Ở việc này tôi cho rằng phụ huynh cần phải dành thời gian chuẩn bị cho con. Theo đó, mỗi ngày phụ huynh cần dành ít nhất từ 30-60 phút để chuẩn bị cho trẻ vào lớp 1. Nếu không thì sẽ rất khó giúp cho trẻ vượt qua được cột mốc này cũng như có tâm thế, kỹ năng đi học.
Tập cho trẻ làm quen với nề nếp trường lớp
Với trẻ mẫu giáo khi bắt đầu vào lớp 1, nghĩa là trẻ chuyển sang một môi trường hoàn toàn khác. Từ môi trường trẻ được tự do vui chơi, sang một môi trường có nề nếp, kỷ luật nhiều hơn, việc học là nội dung chính trong suốt thời gian trẻ ở trường. Do đó, phụ huynh cần chuẩn bị cho trẻ về nề nếp ở trường tiểu học. Bởi vì ở trường tiểu học thì trẻ phải ngồi vào bàn ghế, không được lựa chọn các góc chơi, cũng không được phép nói chuyện khi thầy cô đang giảng bài. Do đó phụ huynh cần tìm hiểu để tập dần cho trẻ những nề nếp này. Đặc biệt rèn cho trẻ thói quen giơ tay khi phát biểu, biết lắng nghe người khác, biết tập trung chú ý nghe giảng bài…
Một kỹ năng quan trọng khác phụ huynh nên lưu ý là chuẩn bị cho trẻ khả năng tự phục vụ. Vì kỹ năng này rất quan trọng với trẻ. Bên cạnh đó, phụ huynh nên tập cho trẻ kỹ năng giải quyết vấn đề, vì đôi khi có những tình huống xảy ra ở trường tiểu học mà trẻ lại không biết cách giải quyết, hoặc thiếu kỹ năng thì sẽ làm cho trẻ thiếu tự tin. Để làm được điều này, phụ huynh nên trao đổi với trẻ vốn sống trong cuộc sống hàng ngày bằng cách đưa ra những tình huống để tập giải quyết.
Nhằm giúp trẻ hòa nhập được với môi trường mới một cách thuận lợi, phụ huynh hãy tập trẻ cách giao tiếp tự tin với mọi người. Vì khi ở mầm non, trẻ có thể nhờ cô giáo giúp đỡ, nhưng khi vào tiểu học thì điều đó không được đáp ứng kịp thời, bởi vì thầy cô ở tiểu học sẽ không chăm sóc trẻ như ở mẫu giáo. Do đó, khi trẻ có nhu cầu gì thì phải biết cách giao tiếp với thầy cô và biết cách đề nghị giúp đỡ…
Chuẩn bị về mặt thể lực:
Chuẩn bị về mặt thể lực cho trẻ không đơn thuần là sự chuẩn bị về lượng phát triển chiều cao và trọng lượng cơ thể, mà còn là sự chuẩn bị về chất, năng lực làm việc bền bỉ, dẻo dai, có khả năng chống lại sự mệt mỏi của thần kinh, cơ bắp, độ khéo léo của bàn tay, tính nhanh nhạy của các giác quan… Để có được phẩm chất đó, cần tạo một chế độ sinh hoạt, ăn uống, nghỉ ngơi, luyện tập, dạy trẻ rèn luyện một cách khoa học và hợp lý cả về thời gian và phù hợp với đặc điểm phát triển riêng của từng trẻ.
Tóm lại:
- Chuẩn bị tâm thế cho trẻ 5 tuổi vào lớp 1 có vai trò vô cùng quan trọng. Để đáp ứng được những nhu cầu của hoạt động học tập khi lên tiểu học, giáo viên phải luôn chú trọng trang bị cho trẻ về mọi mặt, từ thể lực, nhận thức đến các kỹ năng sống cơ bản…góp phần tạo cho trẻ một tiền đề tốt, để giúp trẻ tự tin hơn khi bước vào lớp 1./.